21 Oct 2024

Wat zijn smetplekken?

Smetplekken kunnen bij iedereen voorkomen. Maar bepaalde groepen mensen behoren tot de risicogroep. In dit blog leggen we je uit wat smetplekken zijn, wie er last van kunnen krijgen en wat de relatie met eczeem is.

Symptomen van smetplekken
Hoe ontstaan smetplekken?
Waar komen smetplekken op het lichaam voor?
Wie hebben last van smetplekken?
Smetplekken en eczeem: Wat is het verschil?
Zijn smetplekken besmettelijk?

Tip! In dit blog lees je de belangrijkste kenmerken van smetplekken. Ben je vooral op zoek naar advies over de behandelmethoden? Lees dan ons blog: Smetplekken behandelen.

Een smetplek is een huiduitslag die voorkomt op plekken waar huid tegen huid aanligt. Bij lichaamsplooien dus. Vooral onder de borsten en in de liezen komen deze plekken voor.

De medische term voor smetplekken is “intertrigo”, de betekenis van die term is afgeleid van het Latijnse woord "inter" (tussen) en "trigo" (wrijven of wrijven tegen elkaar). Nederlanders korten smetplekken ook wel eens af tot ‘smetten’.

Iedereen kan last van smetplekken krijgen, maar er zijn risicogroepen, waarover later meer. Of ga direct naar de risicogroepen ↓

Symptomen van smetplekken

Smetplekken herken je aan verschillende symptomen of kenmerken. Lees ze hieronder.

Jeuk

Er kan lichte jeuk ontstaan bij een smetplek, vaak in de beginfase al. Na verloop van tijd kan de jeuk erger worden in combinatie met extreme roodheid en pijn.

Roodheid (Erytheem)

Een smetplek herken je altijd aan de aanwezigheid van (glanzende) roodheid aan beide zijden van de plooi. We noemen dat erytheem, maar wat is de betekenis daarvan? Erytheem is een benaming voor roodheid van de huid als gevolg van vaatverwijding.

Nattende huid (exsudaatvorming)

Smetplekken kunnen na een tijdje samengaan met een nattende huid. Dit wordt exsudaatvorming of wondvocht genoemd. Soms kan de aanleiding een beginnende ontsteking zijn en restjes pus bevatten.

Maceratie

Maceratie geeft het proces aan, waarin het weefsel van de huid lange tijd wordt blootgesteld aan vocht en warmte. Denk aan zweet en urine wat, naast dat het nat is, ook warm aanvoelt. Het gevaar is dat de huid kan worden aangetast, waardoor deze extreem gevoelig wordt en zelfs kan scheuren, met als gevolg dat er openingen ontstaan.

Kloven/fissuren

Een ander kenmerk van smetplekken is de aanwezigheid van kleine scheurtjes. Dit worden ook wel kloven of fissuren genoemd. Deze kunnen behoorlijk pijn doen.

Symptomen van geïnfecteerde smetten

Door wrijving en vocht raakt de beschermlaag van de huid aangetast en daardoor geïrriteerd. In dit stadium is de smetplek gevoeliger voor infecties, vaak veroorzaakt door gisten, schimmels en zo nu en dan door bacteriën.

Smetten waarbij gisten, schimmels (Candida albicans) en bacteriën de huid aantasten, noemen we geïnfecteerde smetten. Die zijn weer te herkennen aan de onderstaande symptomen.

Pukkels, schilfers en vlekjes aan de randen

Constateer je aan de randen van de rode plekken kleine pukkeltjes, schilfers of vlekjes? Medici noemen dit verschijnsel ook wel eilandjes voor de kust (collerettes).

Pus en korstvorming

Wanneer er een bacteriële infectie ontstaat zien we pusvorming en korstjes, soms met een nare geur. Smetplekken kunnen dus stinken.

Erosie of excoriatie

Van erosie spreken we als er huidbeschadiging optreedt in een deel van de epidermis en bovenste deel van de dermis. Vergelijkbaar met wat je aantreft bij een schaafwond.

Hoe ontstaan smetplekken?

Er zijn verschillende factoren die een rol spelen bij het ontstaan van smetplekken. Wanneer de zomer aanbreekt, neemt door de warmte het aantal mensen met smetten toe. Wanneer je daarbij ook overmatig transpireert (vocht), neemt de kans op smetplekken extra toe. Ook een gebrek aan voldoende luchtstroom langs de huid kan meespelen. Hier is snel sprake van wanneer twee huiddelen tegen elkaar aan liggen. Strakke kleding kan hierin ook meespelen.

Waar komen smetplekken op het lichaam voor?

Smetplekken zie je vooral in de lichaamsplooien, onder de borsten (bij vrouwen) en in de liezen. Maar ook kom je ze tegen onder de buik (denk aan vetopslag rondom de buik), onder de oksels, tussen de tenen en smetplekken tref je zelfs aan in de bilnaad en achter de oren. Het zijn allemaal plekken waar de huid kan samenkomen.

Wie hebben last van smetplekken?

Iedereen kan last van smetplekken krijgen en ook op elke leeftijd. Toch kom je ze vooral tegen bij onderstaande groepen:

Bij baby's. Die zijn in de eerste maanden wat molliger. Wanneer smetplekken bij baby’s specifiek op de billen voorkomen noemen we dat luieruitslag.
Bij gezette vrouwen. Vooral bij vrouwen met grotere borsten en zwangere vrouwen, komen smetplekken vaker voor door de extra huidplooien.
Patiënten met suikerziekte (diabetes): Diabetespatiënten hebben door een verhoogde bloedsuikerspiegel last van meer suiker in hun zweet. Dit stimuleert de groei van bacteriën en schimmels, zoals candida, en het bevordert smetplekken. Daarnaast verzwakt diabetes het immuunsysteem, waardoor infecties moeilijker te bestrijden zijn en smetplekken minder snel genezen. Diabetes vertraagt de wondgenezing, wat de kans op verdere infectie vergroot. Overgewicht, dat vaak voorkomt bij diabetes, zorgt voor extra huidplooien waarin wrijving en vochtophoping optreden.
Patiënten die last hebben van urine-incontinentie of patiënten die genoodzaakt zijn om in bed of in een rolstoel te verblijven. Ook wat oudere mensen kunnen daarom veel last hebben van smetplekken.

Smetplekken en eczeem. Wat is het verschil?

Hoewel smetplekken vaak als een vorm van eczeem worden beschreven, en er inderdaad overeenkomsten zijn in de uiterlijke kenmerken, zijn het twee verschillende aandoeningen. Wat is dan precies het verschil?

Eczeem is een aandoening waarbij de huid chronisch ontstoken raakt door een verstoorde huidbarrière en een overactief immuunsysteem. De oorzaak ligt vaak in allergieën of een genetische aanleg.

Smetplekken daarentegen zijn geen chronische ontstekingen. Ze worden veroorzaakt door wrijving en vochtophoping in huidplooien die zorgen voor irritatie. Lees terug over de oorzaken van smetplekken. Deze plekken kunnen soms geïnfecteerd raken, waarbij sommige infecties besmettelijk kunnen zijn.

Wel kunnen smetplekken een symptoom zijn van eczeem, met name seborroïsch eczeem.

smetplek en eczeem

Zijn smetplekken besmettelijk?

Deze vraag is niet met een simpele ja of nee te beantwoorden. Dat is namelijk afhankelijk van de oorzaak. Een smetplek kan door verschillende soorten infecties ontstaan (bacteriële infecties, virale infecties en schimmelinfecties). Smetplekken zijn besmettelijk wanneer ze worden overgegeven via schimmels of gisten.

Gisten en schimmels kunnen de smetplekken erger maken. En daarmee wordt het ook besmettelijk voor anderen, waardoor je het dus kunt doorgeven. De schimmel of gist kom je tegen in huidschilfers. Wanneer die beginnen los te raken komen ze op vloeren van bijvoorbeeld zwembaden of doucheruimten. Hierdoor ontstaat de kans dat anderen ze op de huid krijgen.

Je weet nu het een en ander over smetplekken en kunt ze bij jezelf herkennen. Lees in het blog smetplekken behandelen wat je zelf aan smetplekken kunt doen.